Zomerse dagen bij de veldvijvers
Tot de mooiste plekjes in het paleispark behoren ongetwijfeld de beide veldvijvers, de Hoge en de Lage Veldvijver. Deze zijn in het begin van de 19de eeuw, bij de aanleg van het landschapspark, in de plaats gekomen van de zes rechthoekige visvijvers, die nog uit de tijd van de Koning-Stadhouder stamden. Koning Willem III liet hier een badhuis, een theehuis en een botenhuis bouwen, de eerste twee met een steiger in de vijver. Deze houten gebouwtjes bestaan nog steeds en zijn zelfs in hun oude glorie weer te bewonderen. Zij zijn opgetrokken in overnaadse plankenconstructies in de kleuren wit en blauw, het botenhuis in effen blauw. Zij zijn niet te bezichtigen maar met een beetje geluk kan men door de ramen het interieur van het theehuis bewonderen, waar de wanden zijn voorzien van panelen, waarop de Haagse schilder Johannes Stortenbeker (1821-1899) composities van zachtroze rozen heeft geschilderd, een eerbetoon van de bejaarde koning aan zijn jonge vrouw Emma. Prachtig is ook de steiger van het theehuis, die in de zomer begroeid is met fuchsia’s in allerlei kleuren en soorten en van waaruit men een mooi uitzicht over de vijvers heeft. De oorspronkelijke steiger bij het badhuis is helaas verloren gegaan en vervangen door een moderne constructie. Ook het trapje waarover men in de vijver kon komen om te zwemmen, is verdwenen.
Koning Willem III bij de veldvijver in het Paleispark. Aquarel door Aegidius Clemens August Schönstedt, niet gesigneerd, ca. 1857. Coll. Paleis Het Loo, bruikleen Geschiedkundige Vereniging Oranje-Nassau
In de zomer speelde een groot deel van het hofleven rond koning Willem III zich in het park af. Er waren picknicks en schietoefeningen, men ging bootje varen, de vissen en de eenden voeren en zwemmen, de koninklijke familie in de Hoge, het personeel in de Lage veldvijver.
In de verzamelingen van de Geschiedkundige Vereniging Oranje-Nassau (in langdurig bruikleen aan Paleis Het Loo) bevindt zich een niet-gesigneerde waterverftekening, die een beeld van zulke zomerse dagen oproept. Erop is koning Willem III te zien, gekleed in een korte, witte tuniek met rood borduursel. Hij draagt hierbij een blauwe strikdas en op het hoofd heeft hij een strooien hoed. Maar verder heeft hij blote benen, lage zwarte laarsjes en witte sokjes.
Hij staat op de steiger van het badhuis met in zijn linkerhand een stuk brood: hij is bezig de vissen te voeren, ongetwijfeld de grote karpers, zoals deze ook vandaag nog in de vijvers rondzwemmen! Zo informeel is een vorst maar zelden weergegeven.
De Badtent bij de grote Veldvijver in het Paleispark van Het Loo. Aquarel door A.C.A. Schönstedt, gesigneerd en gedateerd Loo 3 Juni 1857 (rechtsonder). Koninklijke Verzamelingen, inv.nr. AT/0094/VIII (Album Schönstedt)
Het gaat hier dan ook niet om een officieel portret. De tekening is gemaakt door een getalenteerde amateur uit de directe omgeving van de koning en wel door zijn adjudant A.C.A Schönstedt. Aegidius Clemens August Schönstedt (1812-1881) was adjudant van de koning van 1849 tot 1857. Toen verliet hij het hof om eerst directeur te worden van de Normaalschietschool in De Haag en later Gouverneur van de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Hij was Ridder Militaire Willemsorde 4de Klasse wegens zijn verdiensten in de Tiendaagse veldtocht, 1830-1832. De tekening moet dus ontstaan zijn in de jaren dat Schönstedt aan het hof verbleef, de eerste periode van het koningschap van Willem III. Dit komt goed overeen met de leeftijd van de koning, zoals hij op de tekening is weergegeven.
De aquarel ging tot voor kort als anoniem door het leven. Het auteurschap van Schönstedt is echter vast komen te staan door vergelijking met andere, gesigneerde tekeningen van zijn hand, met name in het Album Schönstedt in het Koninklijk Huisarchief. Zijn weergave van de Badtent is hierbij afgebeeld. Karakteristiek is onder meer het gebruik van dunne rode lijntjes om detaillering aan te brengen. Maar ook in de collectie van Paleis Het Loo bevinden zich nog werken van deze artistieke adjudant. Hij laat zich niet alleen kennen als een competent schilder en tekenaar, maar ook als een geestige chroniqueur, zoals zijn portret van de koning met de blote benen laat zien. In de Gedenkschriften van zijn collega Graaf Dumonceau en van de Minister van Oorlog Weitzel komt Schönstedt naar voren als een prettige, onderhoudende man, een goede collega en vriend.
Enkele jaren geleden is er door het Paleispark een Oranje-wandeling uitgezet, die onder meer naar de veldvijvers voert. Er is geen betere gelegenheid om de sfeer van het 19de-eeuwse hofleven, zoals zich dat daar ’s zomers bij de paviljoens afspeelde, te ervaren.
Marieke Spliethoff, oud-conservator Paleis Het Loo Nationaal Museum, juli 2018
Met dank aan ZM de Koning voor zijn toestemming het Album Schönstedt in het Koninklijk Huisarchief te mogen raadplegen en de tekening van de Badtent te mogen reproduceren.
Weetjes van Marieke Spliethoff
Drs. M.E. (Marieke) Spliethoff
Dit weetje is exclusief voor Stichting Koninklijk Apeldoorn geschreven door Drs. Marieke Spliethoff, oud-conservator van Paleis Het Loo.
